Met welke andere technieken kan ik mijn huis duurzaam te verwarmen?

De aanpassingen om je huis aardgasvrij te maken staan helemaal los van of je wel of geen zonnepanelen op je dak hebt. Wel gebruiken sommige van de alternatieven veel stroom, zoals een warmtepomp of infraroodpanelen. Met zonnepanelen kun je die stroom opwekken, maar op zichzelf zijn zonnepanelen geen alternatief voor aardgas. Je hebt sowieso een nieuwe verwarming en kookplaat nodig, in plaats van de cv-ketel en gasfornuis.

Over de inzet van waterstof is veel te doen. Het lijkt een eenvoudige oplossing, waarbij weinig aanpassingen in de woning en aan de infrastructuur nodig zijn. Helaas kleven er veel nadelen en beperkingen aan het gebruik ervan. Zo is er veel elektriciteit nodig om groene waterstof te produceren. Dit is grofweg vijf keer minder efficiënt dan het verwarmen met een warmtepomp. Met andere woorden: er zijn op termijn ongeveer vijf keer meer windmolens of zonnepanelen nodig om huizen met waterstof te verwarmen, dan bij verwarmen met een warmtepomp. De elektriciteit die nodig is voor de productie van waterstof wordt nu voornamelijk uit fossiele energiebronnen zoals kolen en aardgas gemaakt. Groene waterstof is nog duur en schaars, en de verwachting is dat dit voorlopig zo zal blijven.

De verwachting is dat waterstof een belangrijke rol zal spelen in de energietransitie, maar in eerste instantie niet in woningen. Waterstof is namelijk erg geschikt om hoge temperatuur warmte te leveren. Het is dan ook het meest logisch om het in te zetten waar ook echt een hogere temperatuur nodig is. Voor sommige sectoren is hoge temperatuur essentieel, bijvoorbeeld voor de industrie en het verduurzamen van de luchtvaartsector. Waterstof kan ook een belangrijke rol spelen in het balanceren van het elektriciteitsnet, wanneer er meer zon- en windenergie op aangesloten wordt. Woningen liggen minder voor de hand om met zulke schaarse hogetemperatuurwarmte te verwarmen, omdat dit ook op andere manieren kan. Mocht waterstof in de (verre) toekomst toch goedkoop en grootschalig beschikbaar komen, dan wordt hier zeker naar gekeken. Voor de komende tien jaar kiezen we oplossingen die nu slim zijn.

Biogas wordt gemaakt van afval zoals slib, afval van stortplaatsen, tuinafval, resten groente en fruit en (koeien)mest. Het biogas wordt vervolgens gezuiverd en gedroogd zodat het dezelfde kwaliteit als aardgas heeft. Nadat het biogas dit proces heeft doorlopen wordt het groen gas genoemd en is het een duurzaam alternatief voor aardgas.

Op een aantal plekken in Nederland wordt groen gas (biogas dat geschikt is gemaakt voor het gasnet) toegevoegd aan het gasnet. Meerdere energieleveranciers bieden groen gas aan. Dat is wat verwarrend, omdat dit meestal gaat om aardgas dat wordt gecompenseerd met certificaten uit het buitenland. Als je kiest voor groen gas krijg je dus geen biogas in huis, maar zorg je ervoor dat er ergens anders in de wereld minder CO₂ wordt uitgestoten door de opzet van klimaatvriendelijke projecten. 

Overstappen op groen gas is helaas niet zo makkelijk als het lijkt. Zo is er op dit moment nog maar heel weinig biogas beschikbaar in Nederland. En het biogas dat er is, wordt niet alleen gebruikt voor het verwarmen van woningen, maar ook voor transport en in de industrie. In deze sectoren zijn minder duurzame alternatieve voor aardgas beschikbaar, waardoor biogas voor die bedrijven hard nodig is om duurzamer te worden. Verder kan de inzet van biomassa tot een slechtere luchtkwaliteit leiden.

De verwachting is dat ook in de toekomst niet voldoende biogas gemaakt kan worden voor alle woningen, de industrie en transport. Daarvoor zijn er niet genoeg grondstoffen, zoals slib, mest of gft, in Nederland. Biogas is bij uitstek geschikt om hoge temperatuur warmte te leveren. Het is dan ook het meest logisch om dit in te zetten waar ook echt een hogere temperatuur nodig is. Denk bijvoorbeeld aan de industrie en de vliegtuigsector. 

Waarschijnlijk komt er wel groen gas beschikbaar voor een klein deel van de woningen. Woningen die moeilijk op een andere manier te verwarmen zijn, komen hiervoor het eerst in aanmerking. Bijvoorbeeld monumenten. Isoleren blijft cruciaal: hierdoor wordt de warmtevraag lager en kunnen we het schaarse biogas effectief inzetten. Ook kan groen gas gecombineerd worden met een hybride warmtepomp. Je huis wordt dan elektrisch verwarmd met een warmtepomp, maar op koude dagen, als de warmtepomp niet voldoende warmte kan leveren, springt de ketel op groen gas bij.

Een pelletkachel is een modernere variant van de houtkachel. Je verbrandt kleine korrels hout (“pellets”). Dat kan met een automatisch systeem. In dichtbebouwde gebieden worden pelletkachels afgeraden, vanwege de uitstoot van fijn stof. In dunbevolkte gebieden, waar wijdverspreid gebouwen staan, kan het een goede oplossing zijn. Het is wel belangrijk om te letten op de herkomst van het hout: dit moet duurzaam, lokaal hout zijn, zoals snoeiafval. Dit is beperkt beschikbaar, en voor het milieu is het niet goed om hout van ver weg te importeren.

Sommige politieke partijen pleiten voor kerncentrales in Nederland, omdat die geen CO2 uitstoten. Andere partijen zijn daar tegen vanwege risico’s, radioactief afval en hoge kosten. Kerncentrales produceren elektriciteit. Om woningen te verwarmen is dus ook nog een andere techniek nodig, die de elektriciteit omzet in warmte. Bijvoorbeeld een warmtepomp.

Bestaande kerncentrales maken gebruik van kernsplijting. Daarnaast wordt al tientallen jaren onderzoek gedaan naar kernfusie. Hoewel er voorzichtige resultaten zijn, is de verwachting dat het nog tientallen jaren kan duren voordat kernfusie in de praktijk gebruikt kan worden voor de productie van elektriciteit.