Gemeente Eindhoven aan de slag met verduurzaming van Verenigingen
van Eigenaren
Voor de gemeente Eindhoven hebben we gewerkt aan een tweeledige opdracht. Zo gingen we aan de slag met een Plan van Aanpak voor praktische beleidsopvolging bij de gemeente over de specifieke problemen die spelen bij VvE’s als het gaat om verduurzaming. Daarnaast waren we vertegenwoordigers van de Gemeente Eindhoven in het VvE Transitie Centrum Brabant (VTCB).
We begonnen dit project met het ontwikkelen van een aanpak voor de gemeente Eindhoven rondom Verenigingen van Eigenaren, een echt beleidsstuk. Er was behoefte aan een probleemschets, toch vrij specifiek door de omvang en de schijnbare ‘ongrijpbaarheid’ van de besluitvorming in VvE’s. Hiervoor hebben we 3 scenario’s uitgewerkt om mee aan de slag te gaan en een tijdspad.
Het kost tijd om dit daadwerkelijk te doen, en daar is geld en menskracht voor nodig. Vanuit de gemeente is besloten om scenario 2 in de praktijk te brengen en er is iemand aangenomen om hier invulling aan te geven.
De tweede helft van de opdracht besloeg de vertegenwoordiging van de gemeente Eindhoven in het samenwerkingsverband VvE Transitie Centrum Brabant (VTCB): 5 Brabantse gemeenten en VvE-Belang die, gecombineerd met Europese subsidie, de duurzaamheid van VvE’s willen vergroten. Hiervoor waren we aanwezig op het maandelijks overleg en organiseerden we in samenwerking met VvE-Belang cursussen op locatie.
Vanuit het VTCB werd een gratis driedaagse basiscursus aangeboden voor VvE’s waarin dieper ingegaan werd op de juridische, bouwkundige en energetisch procesmatige aspecten van verduurzaming. Onderdeel van het programma was een bezoek aan de Woonwijzerwinkel in Rotterdam. Daar konden de deelnemers daadwerkelijk voelen, zien en horen wat de maatregelen daadwerkelijk betekenen.
Tijdens de cursus werd tevens het eerste zaadje voor een VvE netwerk geplant. Het was mooi om te zien hoe de deelnemers elkaar opzoeken en ervaringen delen. We hielpen het gesprek op gang over de aanpak, struikelblokken, uitvoerders, welke subsidies etc. bij de verschillende VvE’s en zij inspireerden elkaar ook onderling.
Uiteraard is het doel dat zij vanuit deze basiscursus verder gaan met het proces richting verduurzaming van hun VvE en dat er meer bewustwording gecreëerd is over het traject naar aardgasvrij.
De buurgemeenten van Eindhoven (Best, Veldhoven en Geldrop-Mierlo) wilden graag op deze effectieve aanpak aansluiten. Een logische stap was om hen deel te laten nemen aan de VvE-avond die we organiseerden in Microlab op Strijp-S. De Eindhovense wethouder Rik Thijs (klimaat, energie, grond en vergroening) heette iedereen welkom en vertelde over de gemeentelijke ambitie met VvE’s en verduurzaming. Het was een waardevolle avond met een waanzinnige opkomst en positieve sfeer door de inspirerende verhalen van het Nationaal Warmtefonds(VvE-lening), VB&T(beheerder), PKW(energie-scans) en de enthousiaste cursusdeelnemers.
Een quickscan voor warmteoplossingen in 5 dorpen van de gemeente Molenlanden
De gemeente Molenlanden wilde een bewonersinitiatief ondersteunen. We hebben voor hen een quickscan gedaan van de verschillende warmtetechnieken en mogelijke warmtebronnen voor het dorp.
De quickscan geeft een compleet overzicht van alle warmtetechnieken die mogelijk zijn in het dorp en legt ook uit waarom bepaalde warmteoplossingen wel of niet kansrijk zijn. Dit zorgt ervoor dat de gemeente en bewoners samen het gesprek aan kunnen gaan. Hierna kunnen er nuttige vervolgstappen worden geformuleerd om de warmtetransitie verder te versnellen.
We hebben de dorpen goed in beeld gebracht met behulp van onze geautomatiseerde QGIS tools. Hier geven we duidelijk inzicht over energielabels, bouwjaren, woningtypes, en type warmtevraag. Ook geven we inzicht in de besparingspotentie door isolatiestappen. Daarnaast brengen we de warmtevraagdichtheid in kaart, waarmee de kansen voor warmtenetten worden ingeschat. Daarna zijn alle warmtebronnen en warmtetechnieken beschreven en hier is vervolgens een afwegingskader van gemaakt.
In het afwegingskader vergelijken we de verschillende warmteoplossingen aan de hand van de criteria Duurzaamheid/milieu, Sociaal, Economisch en Technologisch. De kosten zijn niet berekend, maar ingeschat op basis van andere projecten van De WarmteTransitieMakers. Het afwegingskader en de hoofdconclusies geven duidelijk perspectief voor vervolgstappen en vormt een mooi begin voor een gesprek in het dorp.
Na tevredenheid vanuit de gemeente over de opdracht voor één dorp, hebben we dit uiteindelijk voor 5 dorpen uitgewerkt.
Participatiemiddelen: bewoners op de juiste manier betrekken
De omgeving betrekken bij besluitvorming en uitvoering is erg belangrijk in de warmtetransitie. Maar hoe doe je dat? Het gebruiken van de juiste middelen leidt tot waardevolle interactie en is in lijn met verwachtingen van deelnemers. Het opzetten van goede participatie is dan ook maatwerk. Wij hebben een groot aantal middelen die we hiervoor kunnen inzetten. Hieronder een aantal voorbeelden:
Meedenkgroep
We vragen bewoners en ondernemers in meerdere interactieve sessies mee te denken over beleid en uitvoering. Zo komt waardevolle informatie uit de buurt of gemeente naar boven en maken we beleid op maat. De deelnemers krijgen een ‘kijkje in de keuken’ bij de nodige onderzoeken en kunnen hierin bijsturen en vragen stellen.
Luisterpaal
De bekende gele praatpaal is nog niet helemaal uit het straatbeeld verdwenen. Zo zetten wij deze in op openbare plekken zoals bij de supermarkt in de buurt. Voorbijgangers kunnen hun mening inspreken en vragen stellen over uiteenlopende onderwerpen, zoals “wat vindt u van een warmtenet?”
Enquête
Een belangrijk middel om bij een brede doelgroep informatie op te halen. We stellen alleen de vragen die relevant zijn, in begrijpelijke taal en ondersteund met beelden. Omdat een enquête veel ruimte geeft om te reageren, combineren we dit graag met het informeren van de omgeving, Bijvoorbeeld met een videographic.
Keukentafelgesprekken
Met één-op-één gesprekken bespreken we de zorgen en ideeën die bewoners hebben bij de warmtetransitie. In zulke gesprekken komen vaak de onderliggende zorgen van mensen naar boven. Daarmee kunnen we nog beter aansluiten op de beleefwereld van de inwoners van uw gemeente en slim werk met werk maken. Als we dan toch bij de mensen thuis zijn, is een woningschouw ook mogelijk. Dan weten de bewoners meteen hoe ze zelf hun huis kunnen verduurzamen.
Burgerberaad
Het burgerberaad krijgt op steeds meer plekken voeten aan de grond. Een door loting samengestelde groep krijgt de mogelijkheid zich te verdiepen in de warmtetransitie en vormt een advies aan de Raad. Wij kunnen helpen een burgerberaad op te zetten of treden op als specialist waarbij burgerberaadsleden terecht kunnen voor vragen en kennis.
“Als kartrekkers van het project Heesakkers hebben jullie er al veel energie ingestoken en als ik dan zie hoe dat uitpakt op de bewonersavond, wil ik jullie oprecht een groot compliment geven. Organisatie was uitstekend en vooral jullie presentatie vond ik zeldzaam goed”.
– Noud van Leeuwen,
Sociaal Makelaar
Gemeente Cranendonck
Intensieve participatie van bewoners voor een aardgasvrij Duiven
In de gemeente Duiven is er in de Transitievisie Warmte een wijk uitgekozen als startwijk, de Vergert. Deze wijk is gekozen omdat daar in 2030 de riolering vervangen wordt en er een warmtenet naast de wijk ligt, dus er kans om hierop aan te sluiten.
In fase één is er een proces opgestart in die wijk om te kijken wat de mogelijke warmte oplossingen zijn, deze met elkaar te vergelijken en te bepalen welke opties er afvallen. Het bijzondere aan dit hele proces is dat het participatieproces van de bewoners heel intensief is opgezet. Er zijn drie werkgroepen: Techniek, Communicatie en participatie en een werkgroep Financiën. Deze bestaan uit twee ambtenaren vanuit de gemeente en acht bewoners. Dat zien we niet vaak, zulke intensieve betrokkenheid van bewoners. Aan de grootte van de projectgroep vanuit de gemeente, waar zo’n 9 ambtenaren in zitten, is duidelijk te zien dat dit een zeer uitvoerig project binnen de gemeente is.
Als WarmteTransitiemakers hebben we de werkgroep Techniek ondersteund met technische kennis en kunde. In de werkgroep Techniek onderzoeken we samen met bewoners en de gemeente welke verschillende oplossingen er mogelijk zijn voor de Vergert. Hier kwamen drie mogelijke oplossingen uit die verder onderzocht gaan worden, namelijk: aansluiten op het bestaande warmtenet van Vattenfal, warmtepompen of waterstof voor de wijk.
Fase 1 van dit project is beschreven in de Warmtevisie van de Vergert. Dit document hebben alle bewoners op de deurmat gekregen, samen met het zogenoemde steunbiljet. Tijdens de bewonersbijeenkomst, waarbij zo’n 200 bewoners aanwezig waren, hebben we vanuit de werkgroep Techniek de resultaten toegelicht. Met het steunbiljet konden bewoners hun steun uitspreken of zij het eens waren met de ingeslagen weg.
Van de particuliere woningeigenaren heeft 33% een stem uitgebracht en hiervan heeft 83% hun steun uitgesproken. De bewoners die het niet steunden kregen de uitnodiging om op een later moment met de projectleider van de gemeente en de wethouder in gesprek te gaan om eventuele zorgen weg te nemen.
De bewoners vinden het vooral belangrijk dat er voor een betaalbare oplossing gekozen wordt. We zijn inmiddels in fase twee beland waarin we de betaalbaarheid uitgebreid in kaart brengen samen met de bewoners, de gemeente, woningcorporatie en het warmtebedrijf. De alternatieven zetten we naast elkaar en we kijken per woningtype wat iedere oplossing kost, wat de voor- en nadelen zijn etc. Hier zijn we op dit moment hard mee bezig in fase 2.
