Vraag van de week: Wat is de juridische houdbaarheid van participatie?
Michiel van der Vight geeft antwoord op de vraag: Wat is de juridische houdbaarheid van participatie? Dus hoeveel tijd mag er zitten tussen instemming van de bewoner en aangesloten worden op een warmtenet? Het antwoord hangt helaas een beetje van de situatie af. Dus (spoiler) het is een lang antwoord.
Voor nieuwbouw en grootschalige renovatie is er al jaren EU-regelgeving waarbij gemeenten voor de nieuwbouw- en grootschalig renovatiegebieden een Warmteplan kunnen opstellen. In deze gevallen zijn er vaak geen bewoners in beeld, omdat de nieuwe woningen nog niet verkocht zijn en huurwoningen leegstaan tijdens de renovatie. Als de woningen verkocht / verhuurd worden dan zit in het koop-/huurcontract de aansluiting op het warmtenet (de afname- en leveringsovereenkomst) er gelijk bij. Bewoners die daar willen wonen kiezen op dat moment automatisch voor de aansluiting op het warmtenet.
Bestaande bouw aansluiten vraagt iets anders. Er zijn dan al woningen en die krijgen nu aardgas geleverd. Er is nu nog geen wet die een overstap kan verplichten. Bewoners kunnen nu hooguit vrijwillig overstappen. Woningbouw corporaties kunnen dit regelen via de 70% regel; als 70% van hun huurders instemt met een voorstel, dan mag de corporatie het alle bewoners opleggen.
Als een warmtebedrijf rechtstreeks aan bewoners levert geldt de huidige Warmtewet. In de huidige Warmtewet is er geen regel voor hoe lang er tussen instemming vanuit de bewoner en levering vanuit het warmtebedrijf mag zitten. Maar … zie laatste alinea!
Als warmtelevering onder de huurwet valt (warmte wordt in dit geval geleverd aan de woningbouwcorporatie, die het momenteel helaas via de huurwet + servicekosten moet verrekenen met huurders – de huurder betaalt dan huur + servicekosten waar de stookkosten bij inzitten), dan is de woningcorporatie gebonden aan de Wet op het Overleg Huurders Verhuurder. Een woningcorporatie moet hierom een huurdersorganisatie in de gelegenheid stellen advies te geven over de samenstelling, het kwaliteitsniveau en de prijs van het door de verhuurder aan te bieden pakket van diensten die rechtstreeks verband houden met de woningen. Dit betekent dat wanneer de samenstelling of het kwaliteitsniveau van de warmtelevering verandert, de huurdersorganisatie een adviesrecht heeft. Dit adviesrecht is gebonden aan wettelijke termijnen waarop het advies moet worden gevraagd en de wijziging na het verkrijgen van het advies mag worden doorgevoerd.
Zie voor de juridische uitleg hierover artikel 3 tot en met 5 van de Overlegwet Huurder Verhuurder. Maar deze situatie komt niet vaak voor, omdat de huurwet (met haar puntensysteem en huurmaximum) weinig ruimte biedt om de kosten voor investeringen vanuit de corporatie door te berekenen aan huurders. Minister Jetten wil deze regeling daarom graag aanpassen met de nieuwe Warmtewet, zodat collectieve warmtelevering bij woningbouwcorporaties wel haalbaar worden.
Tja, lastig om iets over te zeggen zolang de nieuwe regelgeving nog niet af is, maar…
Verplichte participatie in complete wijken, waar ook koopwoningen onder vallen, volgt in de toekomst vanuit de inspraakregels van de omgevingswet (zodra deze ingaat).
In de nieuwe Wcw mag een gemeente waarschijnlijk een “aansluitplicht, tenzij…” opleggen. Plannen voor een warmtenet moeten opgenomen worden in een omgevingsplan. De omgevingswet regelt welke inspraak er minimaal nodig is. In de praktijk zullen de investerende partijen (zoals de gemeente, de woningbouwcorporatie en de betrokken warmteleverancier) vooraf een goed beeld willen hebben van het aantal woningen dat aangesloten wil worden en welke prijsstelling haalbaar is. In de praktijk is het dus logisch dat de leveringsvoorwaarden eerst aan bewoners/afnemers wordt voorgelegd, zodat zij kunnen bepalen of ze zich willen aansluiten. Zodra er voldoende woningen zijn die een aansluiting willen, kan het investeringsbesluit definitief genomen worden.
Daarna kunnen de plannen definitief worden uitgewerkt en contracten met bewoners en gebouweigenaren worden afgesloten. De gemeente mag dan ook een einddatum voor aardgas (na 8 jaar) aankondigen, zodat iedereen binnen die periode ook daadwerkelijk een overstap naar het warmtenet of iets anders duurzaams moet maken.
