Webinar | 8 miljoen woningarrangementen
In dit webinar nemen we je mee in een overzicht van verduurzamingsmaatregelen en aandachtspunten bij de woningaanpak. Daarmee kan je aan de slag met het verduurzamen van het woningbezit in jouw gemeente of van jouw woningcorporatie.
Kansrijke verwarmings-opties voor de wijk Thamerdal in de gemeente Uithoorn
Voor de wijk Thamerdal in de gemeente Uithoorn, wordt een ontwikkelplan opgesteld met daarin uitgangspunten en ambities vastgelegd op het gebied van o.a. stedenbouw, duurzaamheid, waterhuishouding en warmtetransitie. Daarom wordt nu voor specifiek deze wijk al concreter gekeken naar de warmteopties.
Om inzicht te krijgen in de kansrijkheid van verschillende aardgasvrije oplossingen, kijkt gemeente Uithoorn naar kansen om op korte termijn aan de slag te gaan in delen van de gemeente. Hiervoor hebben we een doorrekening gemaakt van warmteoplossingen én andere afwegingen. Zo kan er om een toekomstbestendige keuze gemaakt worden voor de warmtevoorziening in Thamerdal in het aanwijzen van een voorkeursoplossing.
We beantwoorden de onderzoeksvraag “Welke verwarmings-opties zijn er voor de wijk Thamerdal en is er een duidelijke voorkeur aan te wijzen?”. Om hier een goed antwoord op te geven, hebben we gebruik gemaakt van de Warmtetool en onze kennis en expertise op het gebied van warmtetechnieken. We organiseerden een aantal werkgroepen met professionele stakeholders om voortgang en aandachtspunten te bespreken.
Uit onze analyses bleek dat er geen duidelijke voorkeur aan te wijzen is. Het is nu voor de gemeente nog onduidelijk hoe ze precies verder gaan.
Kennisevent | Aanpak aardgasvrije buurten
Het is tijd om te doen, tijd voor de Uitvoeringsplannen! Verschillende gemeenten zijn er al mee aan de slag, anderen staan in de startblokken. Als gemeente wil je het wiel niet opnieuw hoeven uitvinden. Daarom delen we op 1 februari tijdens verschillende korte deelsessies onze geleerde lessen, kennis en inspiratie over het opstellen van Uitvoeringsplannen voor aardgasvrije wijken.
De deelsessies worden gegeven door verschillende experts uit het werkveld, zowel vanuit De WarmteTransitieMakers als daarbuiten. Tijdens deze middag gaan we in op o.a. onderstaande vragen:
We starten de middag met een gezamenlijke kick-off. Hier schetsen we het grote plaatje rondom onze aanpak voor een Uitvoeringsplan en hoe de verschillende deelsessies daar onderdeel van zijn.
Ronde 1
Deelsessie | Wijkanalyse: met bewoners de beste oplossing voor de buurt kiezen
Welke warmteoplossing past het best bij de buurt? Bij die vraag spelen technische, financiële, sociale en duurzaamheidsargumenten een rol. In de gemeenten Haarlem en Buren doorlopen we dit keuzeproces samen met bewonersgroepen. De DWTM Warmtetool geeft inzicht in kosten en CO2-uitstoot, enquêtes in wat de buurt belangrijk vindt. Een bewonersgroep denkt stap voor stap mee en brengt advies uit aan hun buurtgenoten.
Deze workshop wordt begeleid door Laura van der Noort
Ronde 2
Deelsessie 1 | “Maar dat is mijn mening” – Begrijpen van de behoefte van inwoners
Vragen uit de zaal, input van meedenkers uit een werksessie. Waardevolle informatie, maar wat doen we er mee? Tijdens deze Design Thinking oefening gaan we na hoe de behoeften van inwoners invloed hebben op onze werkzaamheden. We gaan het gesprek aan met onze fictieve inwoner Jan van Tivries, luisteren naar zijn ideeën en vragen door. Zo werken we naar een bewonersgerichte aanpak.
Deze workshop wordt begeleid door Willem Steenkamer
Deelsessie 2 | Moderne wijkaanpak
Wijken en woningen gebouwd na 1992 zijn goed geïsoleerd en hebben de ventilatie vaak op orde. Deze wijken kunnen met relatief weinig inspanningen en kosten aardgasvrij worden. Toch zien we dat er nog maar weinig aandacht is om deze wijken aardgasvrij te maken, zonde! In deze workshop vertellen we je alles over de Moderne wijkaanpak. Hiermee kunnen wijken versneld aardgasvrij worden. Bovendien helpt dit om de maandlasten van bewoners te verlagen.
Deze workshop wordt begeleid door Michiel van der Vight en Lieven Andringa (Winst uit je Woning)
Ronde 3
Deelsessie 1 | Gebouwtool: maatwerk voor elke woning
Wat komt er allemaal bij kijken als je een woning gaat verduurzamen? Wanneer is een woning klaar voor de overstap op bijvoorbeeld een warmtepomp? Wat zijn de kosten en baten en wanneer is een investering rendabel voor een bewoner? In deze workshop vertellen we je hoe we onze Gebouwtool en Aardgasvrijhuis.nl inzetten in projecten.
Deze workshop wordt begeleid door Joachim Kooijinga en Niek Brinkhof
Deelsessie 2 | Juridisch kader: Veranderende wetgeving, wat vraagt dit van gemeenten?
Er verandert veel op juridisch vlak. In deze verdiepende workshop gaan we in op de Wet collectieve warmtevoorziening (Wcw) en de Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie (Wgiw) en de borging daarvan in het stelsel van de Omgevingswet. Welke rol wordt van gemeenten gevraagd, en welke voorwaarden geven deze wetten aan het Uitvoeringsplan en de TVW 2.0?
Deze workshop wordt begeleid door Sanne Schipper (AKD)
Gezamenlijke afsluiting & borrel
Uiteraard sluiten we gezamenlijk deze middag af door inzichten te delen en ervaringen op te halen. Tot slot is er op ons kantoor een borrel om na te praten.
Op donderdag 1 februari ben je vanaf 12:45 uur van harte welkom op Campus Werkspoor in Utrecht. Hier gaan we om 13:00 uur van start en sluiten we rond 17:00 uur af met een borrel op ons kantoor in Houtwerk.
✔️ Donderdag 1 februari 2024
✔️ Van 13:00 -17:00 uur
✔️ Campus Werkspoor in Utrecht
✔️ Gratis workshop. Na aanmelding rekenen we op je aanwezigheid.
Je kunt je niet meer aanmelden voor deze sessie.
Ik kom graag met je in contact
Terminologie wijzigingen in de Omgevingswet
Vanaf 1 januari 2024 gaat de nieuwe Omgevingswet in. Dat betekent ook dat er gedurende het komende jaar een aantal termen veranderen en er nieuwe wetten bij komen. Onderstaand kort uitgelegd wat de wisselingen zijn en wat dit in de praktijk betekent.
Per 1 januari 2024 gaat de Omgevingswet in. Deze nieuwe wet zorgt voor een samenhangende aanpak van de leefomgeving, ruimte voor lokaal maatwerk en betere en snellere besluitvorming.
Meer ruimte voor eigen initiatief en regie; zodat er meer mogelijkheden zijn om als burger of bedrijf een plan uit te voeren. Het plan moet dan wel passen bij het omgevingsplan van de gemeente. Ook moet de initiatiefnemer de plannen voorleggen aan de direct betrokkenen.
Een Transitievisie Warmte ga je nu tegenkomen als het Warmteprogramma. Dit is een beleidsdocument dat richting geeft aan de aanpak van het isoleren en aardgasvrij maken van de gebouwde omgeving in een gemeente. Hierin staat beschreven hoe en welke wijken een gemeente van het aardgas afhaalt. Minimaal elke 5 jaar moet dit warmteprogramma geactualiseerd worden.
Het Wijkuitvoeringsplan wordt vanaf nu een Uitvoeringsplan genoemd. Dit is een beleidsdocument waarin alle informatie staat die nodig is om tot een aardgasvrije wijk te komen. Dit is een vervolgstap na het opstellen van een Warmteprogramma. Inwoners, de gemeente en andere betrokken partijen kiezen in samenspraak (een) alternatieve warmtevoorziening(en). Het uitvoeringsplan geeft duidelijkheid en zekerheid aan betrokkenen over de overgang naar een duurzame warmtevoorziening.
Naar verwachting gaat deze wet per 1 juli 2024 in. Deze wet geeft gemeenten de kaders voor de uitvoering van de warmtetransitie. Denk aan de haalbaarheid en betaalbaarheid voor huishoudens en bedrijven en de samenleving als geheel. Met de bevoegdheid uit dit wetsvoorstel kunnen gemeenten duidelijkheid bieden over de planning. Dit wetsvoorstel is essentieel om de warmtetransitie ook daadwerkelijk te realiseren.
Met het ingaan van deze wet (verwacht per 1 juli 2024) verandert de regelgeving om de overgang naar duurzame warmte zo soepel mogelijk te laten verlopen. Er staat onder andere in welke eisen aan een Warmteprogramma gesteld worden. Ook wordt gezorgd dat in het omgevingsplan de datum wordt opgenomen waarop een wijk geen gebruik meer kan maken van het gasnet en op welk duurzaam alternatief wordt overgestapt. De aanwijsbevoegdheid is juridisch verankerd, zoals een redelijke termijn en betaalbaarheid.
Geen groen gas of waterstof als warmtebron in TVW / Warmteprogramma
In de brief van Hugo de Jonge, minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, aan de Colleges van Burgemeester en Wethouders van 20 juli 2023 omtrent verduurzaming van de gebouwde omgeving, stond een mededeling over groen gas of waterstof als duurzame warmteoplossing:
“Mocht je groen gas of waterstof als transitiestrategie in jouw Transitievisie Warmte (TVW) hebben opgenomen, dan adviseren wij je dit voornemen waar mogelijk te wijzigen in een andere duurzame bron.”
Veel gemeenten hebben hun hoop gevestigd op groen gas of waterstof als warmtebron voor de gebouwde omgeving. Het ministerie benadrukt dat dit nu én in de toekomst onvoldoende beschikbaar is voor het aardgasvrij verwarmen van gebouwen. Het is belangrijk dat beleidsmakers daar nu van op de hoogte zijn en hun transitiestrategie aanpassen.
Zet jouw gemeente in op groen gas of waterstof? Dan onderzoeken wij graag alternatieve warmtebronnen voor je, door middel van onze bronnenanalysetool.
Voor meer informatie kun je contact opnemen met Pieter Jeen de Boer via 06 15 88 64 80 of pieter.jeen.de.boer@dwtm.nl
Originele tekst uit de brief
Het isoleren van woningen staat centraal, waarbij we ervoor willen zorgen dat ze voldoen aan de isolatiestandaard. Wat betreft de energievoorziening van gebouwen, hebben we grofweg drie opties: een aardgasvrije warmtevoorziening via een collectief warmtenet, volledig elektrische warmtepompen of hybride warmtepompen in combinatie met (op termijn duurzaam) gas. In de praktijk zijn er vanzelfsprekend innovatieve tussenvormen in ontwikkeling, waarbij bijvoorbeeld een laag temperatuur warmtenet kan worden gekoppeld aan warmtepompen. Het is belangrijk om te benadrukken dat waterstof én groen gas, zelfs na 2030, slechts in beperkte mate beschikbaar zullen zijn voor het verwarmen van gebouwen². Mocht u groen gas of waterstof als transitiestrategie in uw Transitie Visie Warmte (TVW) hebben opgenomen, dan adviseren wij u dit voornemen waar mogelijk te wijzigen in een andere duurzame bron.
² Zie uitgebreider het recente gepubliceerde Nationaal Programma Energiesysteem: https://www.rvo.nl/onderwerpen/energiesysteem/nationaal-plan-energiesysteem
CO2-bespaarprogramma gemeente Gemert-Bakel
De gemeente Gemert-Bakel heeft in haar TVW besloten om tot 2026 vooral in te zetten op bewustwording, energie besparen en isoleren. In dit CO2-bespaarprogramma hebben we concrete meetbare doelen opgesteld; in kaart gebracht welke activiteiten we gaan versterken; welke activiteiten we gaan opstellen om deze doelen te bereiken en met welke financiële middelen we dit gaan doen.
Doel van dit project was het antwoord geven op de volgende vragen:
Om te inventariseren wat er lokaal aan CO2-besparing gebeurt en om draagvlak te creëren voor nieuwe activiteiten, voerden we gesprekken en workshops met beleidsmedewerkers van verschillende afdelingen binnen de gemeente, inwonerscollectieven en externe stakeholders.
Met behulp van de GIS-analyse, doelenanalyse-tool en de BegrotingsToolUitvoeringsorganisaties (BTU) gingen we aan de slag om de doelen te bepalen, een begroting opstellen en de activiteiten visueel in kaart brengen.
Dat resulteerde in de volgende resultaten:
Het programma is goedgekeurd door het college. Daarmee heeft de gemeente een stevige basis gelegd waar de komende jaren op doorgebouwd kan worden. Met deze basis en concrete doelen kunnen ze hun activiteiten monitoren op effectiviteit.
Uitvoeringsmiddelen klimaat structureel inzetbaar
Gemeenten ontvangen financiële middelen om hun interne capaciteit te verbeteren, zodat ze effectiever het klimaat- en energiebeleid kunnen uitvoeren. Na overleg met de nationale en provinciale overheden is besloten dat gemeenten deze financiële middelen voortaan structureel kunnen gebruiken.
De regeling voor de capaciteit van decentrale overheden voor klimaat- en energiebeleid (CDOKE) (geldig van 2023 tot 2025) wordt door veel gemeenten gezien als tijdelijke financiële steun. Hierdoor is het moeilijk om langdurige arbeidscontracten voor medewerkers te financieren. Dit vormt een obstakel voor een blijvende versterking van de organisatie.
Na overleg tussen de ministeries van Ministerie van Economische Zaken en Klimaat, Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, provincies en provinciale toezichthouders is besloten dat gemeenten het geld dat ze in 2023 ontvangen voor klimaat- en energieprojecten mogen opnemen als een structurele inkomsten in hun begroting voor de jaren 2024 tot en met 2027.
Hierdoor kunnen ze de langdurige kosten van hun organisatie financieren met blijvende inkomsten, zolang deze inkomsten niet hoger zijn dan de kosten. Dit is mogelijk omdat er met de nationale overheid afspraken zijn gemaakt die de financiële middelen voor lokale overheden zekerstellen voor de periode van 2026 tot 2030. Deze bedragen zijn ook opgenomen in de uitleg van de huidige regeling.
Een krachtige samenwerking: Hardinxveld- Giessendam op weg naar een aardgasvrije toekomst
Het afronden van de tweede bewonersavond in Hardinxveld-Giessendam markeert een belangrijke mijlpaal in onze gedeelde reis naar een aardgasvrije gemeente.
De avond bood een waardevolle gelegenheid om samen terug te blikken op de afgelegde weg, de reeds genomen stappen en de inzichten die tot nu toe zijn verzameld. In deze gezamenlijke reflectie lag de focus op zowel de technische als de communicatieve aspecten van het proces: Hoe wordt er gecommuniceerd over de transitie? Hoe zal de gemeente haar inwoners bijstaan? Wat kunnen bewoners van de gemeente verwachten, en welke rol speelt de gemeente in de uitwerking van het uiteindelijke plan van aanpak?
Onze experts Niek Brinkhof en Willem Steenkamer presenteerden het ontwikkelde advies en de mogelijke warmte-oplossingen voor de gemeente. Variërend van warmtenet oplossingen en all-electric oplossingen tot duurzaam gas. Een plattegrond van Hardinxveld-Giessendam illustreerde waar deze oplossingen mogelijk of juist onmogelijk zijn.
De vragen van bewoners, die soms buiten de oorspronkelijke onderzoeksscope vielen, werden met respect en deskundigheid behandeld. Deze varieerden van vragen over de ecologische voetafdruk van bepaalde alternatieven tot de rol van waterstof en PV-panelen in het toekomstige energielandschap. Dankzij de technische inzichten van ons team werden niet alleen deze vragen beantwoord, maar werd ook een dialoog op gang gebracht over welke oplossingen technisch en financieel haalbaar zijn voor de verschillende buurten.
Met een expertise in technisch systeemontwerp voor warmtenetten en specifieke kennis omtrent de verduurzaming van gebouwen hebben we een gedetailleerd advies voor de transitie uitgewerkt. Daarnaast lag de focus op het verhogen van de participatie en het bewustzijn onder de bewoners.
Het participatieproces werd versterkt door het opzetten van twee meedenkgroepen, gefocust op individuele en collectieve oplossingen, waarin bewoners, onze adviseurs en gemeenteambtenaren samenwerkten.
De hoge opkomst en de betrokkenheid van de bewoners toonden een duidelijke behoefte aan transparantie en participatie. Wethouders en ambtenaren benadrukten na afloop hun tevredenheid over de opkomst en legden zorgvuldig de rol van de gemeente uit in het vervolgproces. De sfeer was er een van betrokkenheid, met een duidelijke behoefte aan duidelijkheid vanuit het publiek, die zowel door de gemeente als door onze adviseurs werd geboden.
Deze bewonersavond markeerde niet alleen een stap richting meer bewustzijn en begrip onder de bewoners, maar ook een bevestiging van een gezonde, gedragen besluitvorming, dankzij de heldere communicatie en samenwerking tussen de gemeente en ons.
‘De WarmteTransitieMaker 2023’ is geworden…
Ieder jaar op het Nationaal Warmte Congres wordt de WarmteTransitieMaker van dat jaar gekozen. Dit is iemand die door anderen genomineerd is als koploper in de warmtetransitie en zich heeft ingezet voor de transitie naar een aardgasvrij gebouwde omgeving.
Bij De WarmteTransitieMakers zetten we ons in om duurzame warmte voor iedereen beschikbaar te maken. Samen met gemeenten, bewoners en betrokken organisaties werken we aan lokale oplossingen, die passen bij een gebouw of buurt. Om nú de snelheid in de warmtetransitie te brengen, zijn koplopers in de transitie nodig. We willen dit moment gebruiken om de mensen die voorop lopen in de transitie te bedanken en in het zonnetje te zetten.
Een jury, dit jaar bestaande uit Aleida Verheus (DWTM), Ellen Luten (Gemeente Apeldoorn) en Bianca Bendriss (Euroforum) maakt een shortlist. De genomineerden werden gejureerd op basis van impact (in hoeverre maakt deze persoon het verschil?), innovativiteit (in hoeverre is deze persoon vernieuwend?) en inspiratie (in hoeverre is deze persoon een voorbeeld voor anderen?).
Op de shortlist dit jaar stonden
Tijdens het plenaire programma van het Nationale Warmte Congres koos het publiek een winnaar uit de top 3. De resultaten lagen bijzonder dicht bij elkaar, maar met 38% van de stemmen kwam Nicolien als winnaar uit de bus. Zij mag zich ‘De WarmteTransitieMaker 2023’ noemen. Van harte gefeliciteerd en bedankt voor jouw inzet om de warmtetransitie te versnellen!
Aardgasvrijhuis.nl –
de beschrijvingen
Hier vind je meer informatie over de verschillende oplossingen voor het verduurzamen van uw woning.
Als je niet weet wat de vloeroppervlakte van je huis is, kan je het opzoeken via deze link of je kan kijken in de WOZ beschikking (dat is de brief van de gemeente waarin je WOZ-waarde staat).
Heb je die gegevens niet dan kun je ook het aantal vierkante meters meten en berekenen door de lengte en de breedte van een kamer op te meten en met elkaar te vermenigvuldigen. Als je vervolgens het aantal vierkante meter van al je kamers bij elkaar optelt heb je de vloeroppervlakte van je woning. Hierbij tellen ruimtes die minder dan 1,5 meter hoog zijn niet mee. Dit is bijvoorbeeld de vloer onder het schuine dak van de zolder.
Je gasverbruik kan je vinden op het jaarlijkse overzicht van de energieleverancier. Ook kan je het bekijken in de app van de energieleverancier.
Als je het gasverbruik niet kan vinden, kan je ook voorbeeldgetallen aanhouden die passen bij het soort huis waarin je woont.
In de tabel hieronder kun je de voorbeeldgetallen voor gasgebruik zien voor verschillende soorten woningen uit verschillende bouwperiodes. Als je jouw woning en situatie in de tabel opzoekt, vind je een geschat gasgebruik. Hoe meer mensen in huis, hoe hoger het gebruik.
| Gasgebruik [m3 per jaar] | Bouwjaar < 1946 | Bouwjaar 1946 – 1979 | Bouwjaar 1980 – 1992 | Bouwjaar 1993 – 2000 | Bouwjaar > 2000 |
| Rijwoning | 1.500 | 1.300 | 1.200 | 1.100 | 1.000 |
| Hoekwoning | 1.800 | 1.600 | 1.500 | 1.400 | 1.300 |
| Vrijstaande woning | 2.400 | 2.300 | 2.200 | 1.900 | 1.800 |
Je elektriciteitsverbruik kan je vinden op het jaarlijkse overzicht van de energieleverancier. Ook kan je het bekijken in de app van de energieleverancier.
Heb je zonnepanelen? Let dan op dat je de geleverde elektriciteit door de zonnepanelen ook meetelt: we vragen hier hoeveel elektriciteit je per jaar gebruikt zonder het effect van zonnepanelen mee te rekenen.
Als je het elektriciteitsverbruik niet kan vinden, kan je ook voorbeeldgetallen aanhouden die passen bij het soort huis waarin je woont. In de tabel hieronder kun je de voorbeeldgetallen zien voor elektriciteitsgebruik verschillende soorten woningen uit verschillende bouwperiodes. Als je jouw woning en situatie in de tabel opzoekt, vind je een geschat elektriciteitsverbruik. Hierbij is uitgegaan van een gemiddeld huishouden. Hoe meer mensen in huis, hoe hoger het gebruik.
| Elektriciteitsgebruik [kWh per jaar] | Bouwjaar < 1946 | Bouwjaar 1946 – 1979 | Bouwjaar 1980 – 1992 | Bouwjaar 1993 – 2000 | Bouwjaar > 2000 |
| Rijwoning | 2.800 | 2.600 | 2.800 | 3.200 | 3.000 |
| Hoekwoning | 3.300 | 2.900 | 3.100 | 3.500 | 3.400 |
| Vrijstaande woning | 4.000 | 3.900 | 4.000 | 4.300 | 4.700 |
Een spouwmuur is een buitenmuur die bestaat uit twee muren met ruimte (de spouw) ertussen. Vrijwel alle huizen na 1930 zijn gebouwd met een spouwmuur. Deze spouwmuren werden na 1979 vaak geïsoleerd door ze (deels) met isolatiemateriaal te vullen. Voor die tijd werden ze niet of beperkt gevuld met isolatiemateriaal. Je kunt de spouwmuur isoleren met verschillende soorten materialen, zoals glaswol, steenwol of EPS-parels (bolletjes van piepschuim). Voor het isoleren van de spouwmuur heb je een ontheffing nodig van de Wet Natuurbescherming. Het kan zijn dat de gemeente deze al voor de hele gemeente of buurt heeft aangevraagd. Vraag dit na bij de gemeente. Voor 1930 werden woningen vaak gebouwd zonder spouwmuur. Om de muur dan te isoleren moet er isolatiemateriaal aan de binnen of buitenkant van de muur worden geplaatst.
Je kunt zien of je spouwmuur na de bouw is geïsoleerd doordat er dan in de muur boorgaten zitten die zijn opgevuld. De opgevulde gaten vind je in de voegen en liggen meestal een meter uit elkaar. Als er open voegen (ventilatiegaten) in de gevel zitten, kan je ook met bijvoorbeeld een potlood of speld voelen of je op zacht materiaal stuit: dan zit er isolatie in de spouw.
Kijk voor meer informatie op: https://www.milieucentraal.nl/energie-besparen/isoleren-en-besparen/spouwmuurisolatie/
Een schuin dak kun je vanaf de binnenkant of de buitenkant isoleren. Meestal wordt gekozen om vanaf de binnenkant te isoleren. Er wordt dan isolatiemateriaal tussen de dakbalken vastgemaakt. Dit kan bijvoorbeeld met glaswol, steenwol of isolatieplaten. Het isoleren kan worden gedaan door een isolatiebedrijf, maar als je handig bent kun je dat ook zelf doen.
Het werkt nog beter om het dak te isoleren vanaf de buitenkant. Dit is een grotere en duurdere klus, en is dus vooral aan te raden als de dakpannen en/of dak(beschot) aan vervanging toe zijn. In dat geval kan je overwegen om nieuwe dakplaten te leggen met goede dakisolatie.
Voor het isoleren van je dak vanaf de buitenkant heb je een ontheffing nodig van de Wet Natuurbescherming. Het kan zijn dat de gemeente deze als voor de hele gemeente of buurt heeft aangevraagd. Vraag dit dus na bij de gemeente.
Kijk voor meer informatie op: https://www.milieucentraal.nl/energie-besparen/isoleren-en-besparen/dakisolatie/
Vloerisolatie gaat over het isoleren van de vloer op de begane grond. Als je een kruipruimte hebt van tenminste 35cm hoog dan kun je het beste vanuit de kruipruimte isolatiemateriaal (laten) aanbrengen tegen de onderkant van de vloer. Je kunt dan denken aan thermoskussens of platen van kurk, hout, vlas, EPS, schuim, glas- of steenwol. Dit levert goede isolatie op. Als je handig bent, kun je dat ook zelf doen . Ook als je geen kruipruimte hebt, je kruipruimte minder diep is of je geen toegang hebt tot de kruipruimte zijn er opties om je vloer te isoleren.
Kijk voor meer informatie op: https://www.milieucentraal.nl/energie-besparen/isoleren-en-besparen/vloerisolatie/#geen-of-lage-kruipruimte-wat-nu
Als je enkel of oud dubbel glas hebt, kan er veel warmte via je ramen naar buiten gaan. Het kan daarom slim zijn om (een deel van) je ramen te vervangen. Wat voor soort glas je hebt kun je zelf testen. Om een inschatting te maken kun je ook in de tabel hieronder zien wat voor glas er standaard werd gebruik in verschillende bouwperiodes:
| Voor 2001 | Dubbel glas (of nog enkel glas) |
| Vanaf 2001 | HR++ glas |
Als je enkel glas hebt is het altijd voordelig om dit te vervangen door HR++ of triple glas. Zelfs als je de verwarming in de ruimte altijd uit hebt. Vooral in de ruimtes die je verwarmt, zoals de woonkamer en keuken, is het interessant om dubbel glas te vervangen doorn HR++ glas. Als je kozijnen nog goed zijn en geschikt zijn voor HR++ glas dan kun je het beste kiezen voor HR++ glas. Moet je je kozijnen sowieso ook vervangen dan is triple glas een goede keus.
Kijk voor meer informatie op:https://www.milieucentraal.nl/energie-besparen/isoleren-en-besparen/dubbel-glas-hr-glas-triple-glas/
Wanneer je je woning goed hebt geïsoleerd en alle kieren hebt gedicht, is het belangrijk dat er voldoende ventilatie is. Hiermee voorkom je vochtproblemen en zorg je voor een gezonde lucht en een goede temperatuur in huis. Om te zorgen voor gezonde lucht is het dan ook extra belangrijk om een goed ventilatiesysteem te (laten) installeren of het bestaande ventilatiesysteem te verbeteren. In deze tool hanteren we twee typen ventilatiesystemen: mechanische ventilatie en balansventilatie.
Bij mechanische ventilatie zijn er ventilatieroosters aanwezig in de ramen of kozijnen. De lucht uit je huis wordt in de keuken, badkamer en toilet afgezogen naar buiten. Dit wordt gedaan door een ventilatiebox. Hoeveel je ventileert kun je zelf regelen of automatisch laten regelen op basis van luchtvochtigheid of het CO2 gehalte. Om niet meer te ventileren dan nodig is, is het verstandig om een automatisch geregeld systeem te kiezen. Meer informatie over ventilatie vind je hier.
Bij balansventilatie wordt de lucht mechanisch toe- en afgevoerd. Dit kan met een centraal systeem. Deze ventilatie haalt lucht van buiten naar de woonkamer en slaapkamers. Vervolgens wordt de lucht in de keuken, badkamer en toilet afgezogen naar buiten. Balansventilatie wordt veel gebruikt in nieuwere woningen (vanaf 1980). Het is vaak lastig om dit in bestaande woningen te installeren omdat er speciale kanalen nodig zijn voor het aanvoeren van lucht vanuit buiten.
Een andere optie bij balansventilatie is een systeem voor bepaalde kamers (decentraal systeem). Deze optie kan makkelijker worden toegepast in bestaande woningen. De ventilatieunit zit dan in de buitenmuur. Aan de binnenzijde van de muur komt een apparaat ter grootte van klein schilderij. Deze systemen kunnen ook worden gecombineerd met moderne lage temperatuur radiatoren (verwarmen en ventileren in één). De lucht die door deze apparaten de woning in wordt geblazen, wordt voorverwarmd door de warmte uit de afgevoerde lucht. Het systeem is daardoor comfortabel en energiezuinig.
Ga je in de toekomst je woning verwarmen met een warmtepomp of met warmte van een warmtenet met een lage temperatuur (minder dan 50 graden)? Dan is het goed om te kijken of je je huis voldoende warm krijgt met je huidige verwarming. Er zijn verschillende soorten verwarmingssystemen. Deze bespreken we hieronder.
Oudere huizen hebben vaak radiatoren die vooral geschikt zijn om op een hoge temperatuur (70-80 graden) te verwarmen. Dit zijn radiatoren zoals op de afbeeldingen hieronder [toevoegen foto radiator met 1 plaat en lamellen en met alleen lamellen, ]. Deze kunnen waarschijnlijk te weinig warmte afgeven om je woning op een lagere temperatuur te verwarmen.
Lage temperatuurradiatoren zijn wel geschikt om je woning op een lagere temperatuur te verwarmen. Als je je woning toch niet met deze radiatoren warm krijgt kun je ook een radiator-ventilator gebruiken. Die zorgt er voor dat de verwarming meer warmte afgeeft. Meer informatie vind je hier.
Vloerverwarming is verwarming door middel van leidingen in de vloer waar warm water door stroomt. Het heeft als voordeel dat het vaak comfortabeler is door de constante temperatuur. Het heeft wel als nadeel dan de aanleg vrij duur is, je de vloer vaak moet vervangen en dat soms je vloer hoger wordt waardoor je ook plinten en deuren moet aanpassen.
Via kieren (tussen raam/deur en kozijn) en naden (tussen dak en muur of kozijn en muur) gaat veel warmte vanuit je huis verloren. Soms tocht het daar ook. Daardoor is het minder comfortabel en kouder in huis. Veel naden en kieren kun je zelf dicht maken. Je betaalt dan alleen de materiaalkosten. Je kunt het ook laten doen, maar dan betaal je wel meer. Je kunt op de pagina van Milieu Centraal vinden hoe je naden en kieren vindt en hoe je ze het best kunt dichten.
Met een warmtepomp verwarm je je huis met water met een lagere temperatuur dan bij een CV-ketel. Om je huis met die lagere temperatuur voldoende warm te krijgen, is het vaak nodig om je huis extra te isoleren en soms ook het soort verwarming wat je gebruikt aan te passen. Bij een hybride warmtepomp is dit minder noodzakelijk, omdat je die in combinatie met een cv-ketel gebruikt. Hierna leggen we meer uit over de verschillende soorten warmtepompen.
Een hybride warmtepomp combineer je met een cv-ketel. Met de warmtepomp verwarm je op de meeste dagen je huis. De cv-ketel gebruik je om extra te verwarmen cv-ketel op hele koude dagen en voor warm water. Je kan de hybride warmtepomp combineren met je huidige cv-ketel als deze geschikt is voor het aansluiten van een hybride warmtepomp.
Een lucht-water warmtepomp is een pomp die warmte uit de buitenlucht haalt en deze zodanig opwarmt dat je die kan gebruiken om je huis te verwarmen. Deze warmtepomp bestaat uit een onderdeel buiten (buitenunit) met ventilator en een onderdeel binnen (binnenunit) die het water van het verwarmingssysteem opwarmt. Een aandachtspunt bij het plaatsen van de buitenunit is het geluid dat deze maakt.
Een bodemwarmtepomp haalt warmte uit de bodem om je huis te verwarmen. In de tuin wordt een bodemlus aangelegd die 30-150 meter diep gaat (zie afbeelding). In je huis komt de warmtepomp te hangen die het water van het verwarmingssysteem opwarmt. Om de bodemlus te maken boort een boorwagen een gat in de grond waar een buis in wordt aangebracht. Door de buis stroomt vloeistof die de temperatuur van de bodem aanneemt. Deze warmte wordt gebruikt als bron voor de warmtepomp.
Een PVT-warmtepomp is een warmtepomp die met PVT-panelen zonnewarmte gebruikt om je huis te verwarmen. Deze warmtepomp bestaat uit PVT panelen op het dak en een onderdeel binnen (binnenunit). De PVT-panelen zetten zonne-energie om in elektriciteit (PV – fotovoltaïsch) en warmte (Thermisch). De binnenunit warmte het water van het verwarmingssysteem verder op. De warmtepomp werkt ook als de zon niet schijnt. Het systeem haalt zijn warmte namelijk ook uit de buitenlucht.
Ontdek hoe je jouw woning aardagsvrij kunt verwarmen, welke kosten hieraan verbonden zitten en hoe duurzaam de door jou gekozen oplossing is.
Aardgasvrijhuis:
inzicht in duurzaamheid
en betaalbaarheid
Ben je als gemeente bezig met een wijkgerichte aanpak voor verduurzaming van woningen? Dan wil je inwoners laten zien wat de mogelijkheden zijn voor hun woning. En wat de kosten en besparingen zijn. Dat helpt inwoners om keuzes te maken voor verduurzaming van hun huis.
Met aardgasvrijhuis.nl geef je inwoners dat inzicht. Ze vullen stap-voor-stap de kenmerken van hun woning in. Daarna kiezen ze welke optie(s) voor duurzame verwarming ze willen bekijken. Als alles is ingevuld, laten we de inwoners zien wat de kosten en besparingen van de keuzes zijn. En wat het betekent voor hun bankrekening als ze de investering vanuit hun spaargeld betalen of als ze er een lening voor afsluiten.
De tool is geschikt voor desktop, minder voor mobiele devices.
Voor wijkaanpakken maken we de tool op maat. We zorgen dat inwoners kunnen kiezen uit de typen woningen die in de aan te pakken wijk staan. En we sluiten aan bij de duurzame warmteoplossingen die in die wijk voorzien zijn. Zo krijgen inwoners een goed beeld van de mogelijkheden, passend bij hun huis en situatie.
Kennisdeling 1-2tje: Een duurzame warmteoplossing voor iedere woning
Elke gemeente werkt hard aan onze landelijke klimaatdoelstellingen: op naar een aardgasvrije warmtevoorziening in 2050. Belangrijk onderdeel hiervan is het verduurzamen van woningen. Maar wat komt daar nu precies bij kijken? Wanneer is een woning klaar voor de overstap op een warmtepomp? En is dat anders bij een warmtenet of hybride oplossing? Elk huis is anders, hoe dan toch aan de slag met een wijkaanpak?
We delen hierover onze kennis tijdens een 1-2tje: een webinar waarin we je meenemen in een overzicht van verduurzamingsmaatregelen en aandachtspunten bij de woningaanpak én de workshop waarin je echt aan de slag gaat met het doorrekenen van de woningtypes in onze gebouwtool.
Meld je aan voor deze workshop
Als vervolg op ons webinar waarin we alles bespreken over het verduurzamen van woningen, nemen we je tijdens de workshop in meer detail mee in het analyseren van verschillende type woningen.
Je weet op hoofdlijnen wat er nodig is om de woningen in jouw gemeente te verduurzamen. Toch ligt er nog een uitdaging: iedere wijk bestaat uit verschillende woningtypen, dus hoe ga je per wijk aan de slag? Wat zijn de belangrijkste verschillen tussen woningtypes? En hoe zie je dat terugkomen in het kostenplaatje en de besparing?
Tijdens deze workshop maak je kennis met onze gebouwtool: aardgasvrijhuis. Met deze tool krijg je inzicht in de kosten, besparing op de energierekening en CO2-besparing bij verschillende verduurzamingsmaatregelen. En wat het effect op je bankrekening is als je de kosten betaalt met eigen geld of met een lening.
Na deze workshop heb je als gemeente:
Het programma
Tijdens de workshop gaan we kort in op de verschillende aspecten die komen kijken bij het verduurzamen van een woning: het isolatieniveau, de installaties en het afgiftesysteem die zorgen voor verwarming van de woning. Vervolgens ga je aan de slag met het doorrekenen van woningtypes in onze Gebouwtool. Onze collega’s zijn beschikbaar voor vragen en na afloop bespreken we gezamenlijk de belangrijkste inzichten. Ook gaan we in op resultaten in de praktijk die je niet direct terugziet in de getallen, zoals comfortwinst, de waardestijging van de woning of veranderingen in het gedrag van bewoners.
Praktische informatie workshop
Op dinsdag 28 november ben je vanaf 14:00 uur van harte welkom op Campus Werkspoor in Utrecht. Hier gaan we om 14:15 uur actief met elkaar aan de slag en sluiten we rond 17:00 uur af met een borrel op ons kantoor in Houtwerk.
In het webinar nemen we je mee in een overzicht van verduurzamingsmaatregelen en aandachtspunten bij de woningaanpak. Daarmee kan je aan de slag met het verduurzamen van het woningbezit in jouw gemeente of van jouw woningcorporatie. We zijn ook benieuwd naar ervaringen van de deelnemers: hoe geef je bewoners het juiste handelingsperspectief mee, wat werkt wel en wat werkt niet?
We gaan met elkaar onder andere in op:
Het webinar vond plaats op dinsdag 7 november.
Je kunt je niet meer aanmelden voor deze workshop en het webinar.
Ik kom graag met je in contact
