In de TransitievisieWarmte heeft de Gemeente Alphen aan den Rijn 5 verkenningswijken aangewezen voor verder onderzoek en participatietraject richting aardgasvrij. In sommige buurten is de voorkeur oplossing duidelijk, in andere is er geen voorkeur geuit en wordt er gefocust op een aardgasvrij-ready aanpak. Dat vraagt om een duidelijk aanbod voor particulier-eigenaren.

De gemeente wil de warmtetransitie versnellen aan de aanbodkant. Dat betekent de lokale marktpartijen zich te laten organiseren om tot een passend aanbod te komen voor particulier-eigenaren. De Vereniging Ondernemers Alphen (VOA), de Economic Development Board Alphen(EDBA) en de gemeente slaan de handen ineen om een “innovatiegroep” vorm te geven en samen met andere lokale bedrijven aan de slag te gaan met een passend aanbod en organisatie.

In eerste instantie wil de gemeente focussen op 2 verkenningsbuurten om dit aanbod te ontwikkelen: Omgeving Archeon (all-electric oplossing 10 komende jaar) en Boskoop West (onbekend warmteoplossing, isolatieaanpak).

Intentieovereenkomst

In samenwerking met de lokale partijen hebben we het proces bedacht om tot een intentieovereenkomst te komen: van de werving van lokale ondernemers tot het opstellen van een concept overeenkomst. Het ontwerp, de voorbereiding en de uitvoering van verschillende stuurgroep overleggen en 4 werksessies met een brede doelgroep waren hier onderdeel van. Na afloop van iedere werksessie hebben we de input van de deelnemers verwerkt in een opportunityanalyse, een technisch en financieel aanbod, een klantreis, een buurt specifieke klantgerichte brochure en een voorstel voor vervolgstappen en samenwerkingsvorm. Om dit aanbod te ontwikkelen hebben we gebruik gemaakt van onze gebouwtool.

Resultaat en het vervolg

We hebben 30 ondernemers bij elkaar gebracht om een lokaal collectief aanbod voor de warmtetransitie op te bouwen. Er is een ontzorgende integrale wijkarrangement opgesteld voor 2 buurt en we hebben een brochure opgesteld om dit aanbod in te presenteren.

We hebben al benodigde stappen beschreven voor een functionerende dienst/ aanbod voor het Alphense Warmte Collectief. De gemeente Alphen aan den Rijn heeft ons gevraagd om het collectief verder te begeleiden om tot de daadwerkelijke oprichting van een collectief te komen.

De Transitievisie Warmte geeft inzicht in de opgave om te komen tot een aardgasvrije gemeente in 2050, kansrijke alternatieven voor aardgas en een logisch stappenplan voor het aardgasvrij maken van de gemeente Bergen op Zoom.

In deze opdracht geven we inzicht in geschikte alternatieven voor aardgas in verschillende kernen en wijken in Bergen op Zoom. We schetsen een globaal tijdpad richting aardgasvrij tussen nu en 2050. Ook geven we inzicht in de uitvoeringsstrategie: welke stappen gaan we de komende jaren zetten?

Samenwerking tussen gemeenten, stakeholders en bewoners

De WarmteTransitieMakers heeft het TVW-Traject begeleidt in samenwerking met de gemeente en daarbij ook de inhoud geleverd m.b.v. technische analyses. O.a. de Warmteprofielentool is hiervoor gebruikt. Tijdens werkgroepen is de input van betrokken stakeholders opgehaald en de bewoners zijn geïnformeerd op een gemeentebrede avond. Zij konden hun feedback en wensen geven tijdens deze klankbordgroepbijeenkomst.

De warmtetransitie voor de gemeente Bergen op Zoom in de komende 30 jaar

Deze transitievisie geeft een doorkijk naar wat er in de gemeente gaat gebeuren de komende 30 jaar. Bewoners weten daardoor waar ze aan toe zijn, en kunnen beslissingen over hun woning hierop afstemmen. 

Dit is de start van een proces om de gemeente Bergen op Zoom gebieden voor gebied aardgasvrij te maken. We selecteren in deze transitievisie een aantal ‘verkenningsgebieden’, die kansrijk zijn om als eerste van het aardgas af te gaan (voor 2035). Voor deze buurten worden de komende jaren ‘wijkuitvoeringsplannen’ gemaakt. Hierin worden de plannen concreter, en zal per buurt of zelfs per huishouden worden gekeken wat er mogelijk is. Deze uitvoeringsplannen maken we samen met bewoners en andere betrokkenen – hiervoor volgt per buurt een participatietraject. Het besluit om daadwerkelijk over te stappen wordt pas genomen als bekend is wat de consequenties zijn voor de woonlasten van bewoners en ondernemers, er een gedegen haalbaarheidsstudie is afgerond en er voldoende draagvlak is. Als het aardgas in een buurt wordt afgesloten, krijgen bewoners dat ruim van tevoren te horen

Hoornes aardgasvrij is een proeflocatie voor toepassing van aquathermie. Hier worden ervaringen opgedaan voor grootschalige inzet van deze warmtebron. In de eerste fase van het project zullen ca. 600 bestaande woningen in de buurt Kalkoven binnen Hoornes in de gemeente Katwijk worden aangesloten op een warmtenet dat wordt voorzien van warmte uit oppervlaktewater, het uitwateringskanaal van de Rijn. 

Aquathermie: uitwerken en toelichten

Het doel van dit project is het uitwerken en toelichten van het aquathermie concept. Er wordt een beeld gevormd voor welke woningen binnen Hoornes aquathermie (of riothermie) een interessant alternatief kan zijn voor aardgas en wat dat betekent voor eindgebruikers.  Ook komen we tot een overeenkomst over een nieuwbouwlocatie voor een integraal kindcentrum en de woningcorporatie. Daarnaast wordt de rol van de gemeente bij het ontwikkelen van aquathermie in de wijk bepaald en doorlopen we een aanbestedingsprocedure om een concessiehouder te vinden voor een periode van 15 jaar.

Verschillende scenario’s van warmtelevering afwegen

De aanpak is integraal met Greenvis. Greenvis neemt de technisch-economische uitwerking van het project voor hun rekening en wij verzorgen het omgevings- en contractmanagement. 

Samen met een team van specialisten heeft Ewald als adviseur de gemeente ondersteund met de technische ontwerpen en economische afwegingen tussen verschillende scenario’s van warmtelevering. Dat gaat over het bepalen van de locaties van en eisen aan de technische ruimtes, de inpasbaarheid in de openbare ruimte, opstellen van ontwerpen en begrotingen en vergelijken van meerdere scenario’s in integrale businesscases, inclusief de effecten op o.a. bewonerslasten en duurzaamheid.

Het resultaat

Samen met de gemeente Katwijk zijn we tot een integraal tracé van de ondergrond op het gebied van vervangen van riolering en aanleggen van warmteleidingen gekomen. Er is een programma van eisen voor de technische ruimte als onderdeel van het nieuw te bouwen integraal kindcentrum in de wijk samengesteld en een ontwerp van de gehele warmteketen uitgewerkt in een uitgangspuntendocument, als handreiking in de aanbesteding van een concessie voor warmtelevering. 

Er zijn samenwerkingsovereenkomsten gesloten met het integraal kindcentrum en de woningcorporatie, waardoor de opweklocatie en een substantieel startvolume zijn vastgesteld. Ook is er een concessiehouder gevonden voor de warmtelevering van 15 jaar, waarmee op dit moment een concessieovereenkomst nader wordt uitgewerkt.

Dit project is een samenwerking van de Gemeente Katwijk, Hoogheemraadschap van Rijnland, Stichting Dunavie, Greenvis en De WarmteTransitieMakers. Meer weten over deze samenwerking? Neem dan contact op met Ewald Slingerland.

We willen inwoners meenemen in de warmtetransitie en dat is ooit begonnen met vooral informeren. Vaak wordt er een informatieavond georganiseerd, maar dat is niet altijd even aantrekkelijk. “Twee uur non-stop luisteren naar iemand die een verhaal aan het vertellen is? Dat kan leuker, laagdrempeliger en waardevoller” aldus onze participatie-adviseur Erik Mulder Smit.

Denk vanuit de doelgroep

Afhankelijk van het doel en de doelgroep zijn er verschillende manieren om mensen te bereiken en te laten participeren. “Je moet altijd goed nadenken over je doelgroep”, vindt Erik. “Als je met raadsleden spreekt willen zij het liefst informatie over thema’s waar ze invloed op hebben. Praat je met ondernemers, dan ben je veel meer bezig met verbinden. Op dezelfde manier moet je bij inwoners nadenken over wat hun zorgen en wensen zijn en daar jouw verhaal op aanpassen”.

Meer dan alleen bewoners

Het organiseren van specifieke evenementen is een vast onderdeel van onze participatie-aanpak. Voor de Gemeente Barneveld hebben we vanuit De WarmteTransitieMakers drie evenementen georganiseerd voor drie verschillende doelgroepen. Eén van de doelgroepen was het netwerk van de gemeente. “Dat waren inwoners, maar ook monteurs, biologische boeren, en andere lokale ondernemers die te maken hebben met duurzaamheid. Deze mensen wilden we samenbrengen omdat ze een belangrijke rol spelen in de verduurzaming van de gemeente. Gedurende het evenement zag je constant mensen gegevens uitwisselen en afspraken maken, het was erg tof om te zien!”

Voor iedereen werkzaam binnen de gemeente die meer wilde leren over duurzaamheid werd een duurzame lunch georganiseerd. Tijdens deze lunchsessie ging het niet alleen over duurzaamheid vanuit de gemeente, maar ook duurzaamheid van het lichaam (vitaliteit) en wat ze zelf kunnen doen met de verduurzaming van hun huis.

“We hebben ook een evenement speciaal voor raadsleden georganiseerd, over verschillende duurzaamheidsthema’s binnen de gemeente. Tijdens drie sessies kwam duidelijk naar voren wat de gemeente op dit moment doet rondom de duurzaamheidsthema’s en wat hun visie op de toekomst is.

Een must voor iedere gemeenteraad

Het evenement voor raadsleden is volgens Erik een must voor iedere gemeente, omdat raadsleden veel invloed hebben in het versnellen van de warmtetransitie in hun gemeente. “De raadsleden kunnen van bovenaf beleid voeren of het budget aanpassen, waardoor er meer mogelijk wordt. Je merkt tijdens het event zelf dat raadsleden niet altijd weten wat er speelt. Ze kennen de term duurzaamheid wel, maar pas aan het eind van de avond zijn ze écht op de hoogte en zien ze welke verbanden er liggen”. Door er inspirerende sessies van te maken wordt de raad zelf ook enthousiast. “Het zorgt voor bewustwording bij de raadsleden. Zelfs in een gemeente waar duurzaamheid al hoog op de agenda staat, zou bij iedere nieuwe raad zo’n avond moeten plaatsvinden”.

Het duurzaamheidsfestival

Naast deze gestructureerde evenementen wordt er voor andere gemeenten gewerkt aan duurzaamheidsfestivals. ”Dit zijn evenementen waarbij de inhoud nooit hetzelfde is. Op lokaal niveau wordt met een vooronderzoek bepaalt wat de wensen en zorgen van de inwoners zijn en hoe hierop kan worden gereageerd vanuit de gemeente. Door de juiste informatie te bieden, concrete voorbeelden te geven en de juiste experts een podium te geven kan je een boost geven aan een toekomstig wijkuitvoeringsplan of duurzaamheidscampagne.”

Op dit soort festivals vind je bijvoorbeeld een stand van een monteur met een warmtepomp waar bewoners zien hoe deze werkt en ervaren of het lawaai maakt. Ook staat de gemeente er met een informatiestand over hun beleid en energievisie of een lokale energiecoöperatie met een kaart van het gebied. “In deze eventvorm kan een inwoner alle facetten van duurzaamheid in één keer meekrijgen op een laagdrempelige manier”.

Een ander voordeel van een festival is volgens Erik de flexibiliteit die bewoners voelen. “Als het festival een hele middag duurt en bewoners even langs kunnen komen op een moment dat ze zelf kunnen bepalen, biedt dat een grotere kans op aanwezigen. Mensen willen wel participeren, maar hebben er vaak geen uren de tijd voor.”

De kracht van bewoners inzetten

De rol van De WarmteTransitieMakers in de organisatie van dit soort evenementen is afhankelijk van de wens van de gemeente of organisatie waar we voor werken. “We doen in principe alles; het opzetten, coördineren en het uitvoeren ervan. Natuurlijk moet ook de communicatie en eventuele marketing van de festivals uitgevoerd worden, ook dat kunnen wij uit handen nemen”.

In de gemeente Duiven denkt een groep enthousiaste bewoners mee over de invulling van het komende festival. “Wij kunnen natuurlijk een festival van begin tot eind organiseren, maar uiteindelijk is het fijner als een inwoner vertelt wat zij eigenlijk wil zien. Dat zorgt voor extra waarde.

Vind de juiste balans

Eén van de grote uitdagingen rondom participatie blijft dat het lastig is in te schatten hoeveel mensen er naar de georganiseerde events komen; of dit nu een informatie avond of een festival is. “Maak daarom altijd een goede afweging tussen het budget en de kans dat er minder mensen komen dan de bedoeling is”.

Ook als het gaat om de inhoud is balans belangrijk. “Als we het hebben over een duurzaamheidsfestival staat niet alleen de warmtetransitie centraal, maar ook biodiversiteit, klimaatadaptatie en dat soort dingen. Dan wordt het ineens een groot festival. Afhankelijk van het doel, is het belangrijk dat ieder thema goed vertegenwoordigd is door één of twee stands en de kern nog steeds goed overkomt”.

Als je daarentegen een event organiseert waar één onderdeel centraal staat, kunnen bezoekers dieper op het onderwerp in gaan. “Het risico is wel dat je minder mensen aanspreekt omdat het een specifieker onderwerp heeft. De balans is dus lastig te vinden en tot op zekere hoogte is er altijd een mate van onzekerheid. Goede communicatie en een solide marketingplan spelen uiteindelijk een grote rol in het succes van ieder event en de mate van participatie”.